నోముల కోసం-శ్రావణ మాసం

నోముల కోసం-శ్రావణ మాసం

సాక్షాత్తు విష్ణుమూర్తి జన్మ నక్షత్రమైన 'శ్రవణం' సమీపమున చంద్రుడు చరించు మాసమే శ్రావణ మాసము. శ్రావణ భాద్రపద మాసములు వర్షబుతువు.
ఆధ్యాత్మికముగా, సాంఘికముగా ఈ మాసము అత్యంత ప్రాధాన్యత సంతరించుకున్నది. స్త్రీల సాన్నిహిత్యమునకు ఇదొక రాచబాట. మహిళల నేకీకృతము చేయు చక్కని జీవన సరళికిది సోపానము.
ఈ నెల రోజులు అత్యంత పవిత్రమైనవి, శుభప్రదమైనవి. పసుపురాసి కుంకుమ సుద్ద బొట్లతో, మంగళ తోరణములతో గడపలను, ద్వారబంధాలను అత్యంత శోభాయమానంగా అలంకరించి లక్ష్మీదేవికి స్వాగతం పలుకుచున్నట్లు ముంగిళ్ళను అందాల రంగవల్లులతో సిద్ధము చేయుదురు. ఇది వ్రతముల నెల. ఈ నెలంతయు ఒంటిపూట భోజనము ఆచరించిన మేలు.
ఈ మాసమున ప్రతి దినము సువాసినులు సుస్నాతులై భక్తి శ్రద్ధలతో లక్ష్మీదేవి నర్పించుట సౌభాగ్యదాయకము. ముఖ్యముగా ఈ నెలలోని మంగళవారములు చాలా ప్రశస్తమైనవి. విష్ణ్వారాధాన,శివారాధనలు విశేష ఫలితము లొసంగును.
శ్రావణమాస సోమవారము చాలా మహిమాన్వితమైనది.
శ్లో్ప్ప తత్రాపి దుర్లభం మన్యే నభో మాసేందువాసరే్ప
సోమవార వ్రతం కార్యం శ్రావణే వై యథావిధి్ప
శక్తేనోపోషణం కార్యం అథవా నిశి భోజనమ్‌్ప్ప
వివాహితలు తమ మాంగల్య బలము కొరకు -
శ్లో్ప్ప మంగళం మంగళాధారే మాంగళ్యే మంగళప్రదే్ప
మంగళార్థం మంగళేశి మాంగల్యం దేహియే సదా్ప్ప
అనుచు మంగళ గౌరిని ప్రార్థింతురు. తమ భర్తలనే దైవముగా నెంచి మహిళామణులు భర్తలకు పాదాభివందనము చేసి అక్షతలు వేయించుకుని ఆశీర్వచనములు పొందుదురు.
సాయం సమయమున ముత్తైదువులను ఆహ్వానించి పేరంటమును జరిపి వారి పాదములకు పసుపురాసి, నొసట కుంకుమబొట్టు దిద్ది, గళసీమనందు గంధమద్ది, వారి కనులకు కాటుక నలంకరించి వారికి పాదాభివందనము చేయుచు ఆశీఃపూర్వకముగా అక్షతలు తలపై వేయించుకుని వారికి పూలు, పండ్లు, తాంబూలము, నానబెట్టిన శెనగలు వాయనముగా ఇచ్చి పూజింతురు.
శ్రావణ మంగళగౌరీ వ్రతము చేసుకునే వారు శ్రావణమాసంలో వచ్చే మొదటి మంగళవారమునాడు ఈ నోమును ప్రారంభించాలి. ప్రతి శ్రావణ మంగళవారము నాడు ఉదయమున శ్రావణ లక్ష్మిని, గౌరిని భక్తి శ్రద్ధలతో పూజించి శ్రావణ మంగళవారము కథ చదువుకుని అక్షతలు శిరస్సున ధరించి ఆ రోజు ఏకభుక్తముగా నుందురు. ఇటుల ఐదు సంవత్సరములు ఈ నోము నోచుకుని తదుపరి పెండ్లి జరుగుచున్న అమ్మాయికి మట్టెలు, మంగళసూత్రములు చేయించి, అరిశెలలు వండి, ఆ అరిశెలను ఒక క్రొత్త యిత్తడి గిన్నెలో ఉంచి, ఆ అమ్మాయికి వాయనముగా ఇచ్చి ఉద్యాపన చేసికొందురు.
శుద్ధ తదియ: మధుశ్రవా వ్రతము, స్వర్ణగౌరీ వత్రము.
శద్ధ చవితి: నాగుల చవితి. ఉపవశించి పాముల పుట్టలో పాలు పోసి, నువ్వులు చిమ్మిడి నైవేద్యము చేయుదురు. దూర్వా గణపతి వ్రతము కూడా నేడే.
శుద్ధ పంచమి: గరుడ పంచమి. దీనినే నాగ పంచమి అందురు.
శుద్ధ షష్ఠి: సూర్య షష్ఠీ వ్రతము. దీనిని ఆయురారోగ్యములు కోరుచూ చేయుదురు. కల్కి అవతార జయన్తి.
శుద్ధ నవమి: కౌమారీ పూజ.
శుద్ధ దశమి: దీధా వ్రతారంభము.
శుద్ధ ఏకాదశి: పుత్త్రైకాదశి, ఈనాటి ఈ వ్రతము వలన పుత్రులు జన్మింతురు.
శుద్ధ ద్వాదశి: దావెూదర ద్వాదశి.
శుద్ధ త్రయోదశి: అనంగ త్రయోదశి. మన్మథుని ప్రీత్యర్థం అనంగపూజ చేయుదురు. పూర్ణిమకు ముందువచ్చు శుక్రవారమునాడే వరలక్ష్మీ వ్రతము.
శుద్ధ పూర్ణిమ: జంధ్యాల పూర్ణిమ, రాఖీ పండుగ, హయగ్రీవ జయన్తి, సంతోషిమాత జయన్తి, మృకండ జయన్తి, వైఖానస జయన్తి.
శ్లో్ప్ప జ్ఞానందమయం దేవం నిర్మల స్ఫటికాకృతిం ్ప
ఆధారం సర్వ విద్యానాం హయగ్రీవ ముపాస్మహే ్ప్ప
ఈ రోజున సర్వ విద్యలకు ఆధారభూతుడైన హయగ్రీవుని ఉపాసన, పూజ ఎనలేని ఫలితాన్నిస్తాయి. విద్యార్థులు వేదపఠనము ఆరంభించు పవిత్ర దివసమిదియే.
ఈ రోజున పాలలో చంద్రుని చూచుచు విష్ణు సహస్రనామ పారాయణ చేసిన ఫలము ఇంతింతని చెప్పనలవికాదు.
బహుళ : అశూన్య శయన వ్రతము.
బహుళ విదియ:శ్రీ రాఘవేంద్రస్వామి ఆరాధన. ఈ రోజున (క్రీ.శ. 1671లో) స్వామివారు సజీవ సమాధిలో ప్రవేశించిరి.
చాతుర్మాస్య ద్వితీయ.
బహుళ చవితి : సంకటహర గణేశ చతుర్థి.
బహుళ సప్తమి : శీతలా వ్రతము.
బహుళ అష్టమి : శ్రీ కృష్టాష్టమి. ఈ రోజున శ్రీకృష్ణుని
శ్లో్ప్ప పాహిమాం సర్వలోకేశ హరే సంసార సాగరాత్‌్ప
త్రాహిమాం సర్వ పాపఘ్న దుఃఖ శోకార్ణవాత్‌ ప్రభో్ప్ప
సర్వ లోకేశ్వర త్రాహి పతితం మా భవార్ణనే ్ప
త్రాహిమాం సర్వ దుఃఖఘ్న దుఃఖ శోకార్ణవాత్‌ హరే ్ప్ప
దుర్గతాం స్త్రయసే విష్ణో యే స్మరంతి సకృత్సకృత్‌ ్ప
త్రాహిమాం దేవదేవేశ త్వత్తో నాసోస్తి రక్షితా ్ప్ప
యద్వాక్వచన కౌమారే యౌవనే యచ్చ వార్థకే ్ప
తత్పుణ్యం వృద్ధిమాయాతు పాపం దహ హలాయుధ ్ప్ప
అంటూ భక్తి శ్రద్ధలతో ప్రార్థించాలి. ఈ రోజున ఉట్టి కొట్టుట, కృపారాధన చేస్తారు. పగలు ఉపవశించి సంధ్యాసమయమున తులసి దగ్గర దీపములు పెట్టి నవకాయ పిండివంటలు నైవేద్య మిడుదురు.
ఈ రోజే అరవింద జయన్తి, దశఫల వ్రతారంభము కూడా.
బహుళ అమావాస్య : పోలాంబ వ్రతము. దీనినే 'పోలాల అమావాస్య' అనీ, 'పోలేరు అమావాస్య' అనీ అంటారు. రైతులు తమకు వ్యవసాయమున సాయపడు బసవన్నలను పూజించెడి రోజు ఇదియే.
ఈ రోజే అగ్ని సావర్ణికామన్వాది. పితృయజ్ఞము కూడా.
ఈ మాసము అన్ని శుభకార్యములకు మంచిది. కాని శయనైకాదశి దాటిన పిమ్మట వివాహాదుల ఆచారము లేదు. కాని గృహారంభాదులకు తగును.
శిష్ట రక్షణకు, దుష్ట శిక్షణకు విష్ణుమూర్తి ఎత్తిన దశావతారాల్లో రెండు ఈ మాసముననే ధరించుట చెప్పుకొనదగిన విషయము. లీలామానుష వేషధారి శ్రీకృష్ణునిగా బహుళ అష్టమి నాడు,వేదములను పరిరక్షించుటకు పౌర్ణమినాడు హయగ్రీవునిగా అవతరించెను.
కేశవున కిష్టమైన ఈ మాసము అమ్మవారికీ అత్యంత ప్రీతిపాత్రము. అందులకే ఈ నెల మహిళలకు మిక్కిలి ప్రాముఖ్య సంతరించుకున్నది. క్రొత్తగా పెండ్లైన ఆడపిల్లలు తమ ఐదవతనము కలకాలం నిలవాలని శ్రావణ మంగళవారాల యందు మంగళగౌరీ వ్రతము, పూర్ణిమకు ముందు వచ్చు శుక్రవారమున వరలక్ష్మీ వ్రతము నాచరింతురు. మంగళ గౌరీ వ్రతమును శ్రీకృష్ణుడే స్వయముగా ద్రౌపదికి వివరించినట్లు పురాణములు చెప్పుచున్నవి. వరలక్ష్మీ వ్రతమును శ్రావణ పూర్ణిమకు ముందు వచ్చు శుక్రవారమునాడు ఆచరించవలె ననియు, అప్పుడు కుదరని పక్షమున శ్రావణ మాసమున ఏ శుక్రవారమునాడైనా ఆచరించవచ్చని సంప్రదాయము పేర్కొనుచున్నది. క్రొత్తగా పెళ్ళయిన స్త్రీలు శ్రావణ మంగళ వారపు నోములు ఐదేండ్ల పాటు నోచిన మంచిదని ధర్మశాస్త్రములు చెప్పుచున్నవి.
శ్రావణ పూర్ణిమయే జంధ్యాల పూర్ణిమ. పాత జన్నిదమును విసర్జించి క్రొత్త జన్నిదము (జంధ్యము)ను మంత్ర పూర్వకముగా ధరింపవలెను. ఈ రోజే రక్షాబంధన్‌ - రాజీ పండుగ. సోదర సోదరీమణుల అనుబంధానికి సంబంధించిన పండుగ ఇది.
పూర్వము యుద్ధమునకేగు భర్తలకు భార్యలు వారి రక్షాణార్థము, తమ మాంగల్య సుస్థిరత కొరకు ఈ రక్షాబంధనము మంత్రపూర్వకముగా కట్టేవారు. దీనికి సంబంధించిన పురాణగాథ ఒకటి గలదు. పూర్వము, దానవులతో జరిగిన కదనమున పరాజితుడైన ఇంద్రుడు తన సైన్యముతో అమరావతియందు ఒకచోట రహస్యముగా దాగి వుండెను. భర్తకు జరిగిన పరాభవమును తట్టుకొనలేక శచీదేవి శ్రావణ పూర్ణిమనాడు లక్ష్మీనారాయణులను,పార్వతీ పరమేశ్వరులను శాస్త్రోక్తముగా పూజించి ఇంద్రుని చేతికి రక్ష కట్టి సమరోత్సాహమును ఇనుమడింపజేసినది. ఆ ఉత్సాహముతో యుద్ధ మొనర్చిన ఇంద్రుడు తిరిగి త్రిలోకాధిపత్యమును పొందెను. రక్షాబంధన్‌ ఉత్సవమున కిదియే ఆరంభము.
ఆధునిక కాలమున - శత్రువులు తన దుర్గమును ముట్టడించిన సమయమున చిత్తోడ్‌రాణి కర్ణావతి ఢిల్లీ పాదుషా హుమాయూన్‌కు 'రాఖీ' పంపగా పాదుషా ఆమెను తన సోదరిగా భావించి సైన్యముతో ఆమెకు బాసటగా నిలిచెను.
కర్నాటక రాశి నుండి సూర్యుడు సింహరాశిలోకి ప్రవేశించెడి రోజే సింహ సంక్రమణము. తమిళులకు శ్రావణమాసము ప్రాంరభమగు రోజు. ఈ రోజున ఉపవసించి నరసింహస్వామి నర్చించిన విశిష్ట ఫలిత మొనగూడును.
భారతీయ సంప్రదాయమున నాగారాధనకు ప్రత్యేక స్థానమున్నది. నాగేంద్రుడు శివునకు హారము, కేశవునకు తల్పము. శ్రావణ శుద్ధ పంచమి నాగ పంచమి. కార్తీక శుద్ధ చవితి నాగుల చవితి. ఈనాటి వ్రతమే శాంతివ్రతము. ఈ చవితి ఉత్థానైకాదశికి సమీపమున ఉండుటచే ఆ రోజు నుండియే జ్యోతిర్మండలమున అనంతశయనాకృతి గోచరించునని ఖగోళశాస్త్ర పండితులు పేర్కొందురు.
కుండలినీ శక్తి మూలాధారము నుండి బయలుదేరి వెన్నుపాము ద్వారా సహస్త్రారము చేరునని తద్వారా ఆనందప్రాప్తి కలుగునని యోగశాస్త్రము పేర్కొనుచున్నది. అష్టలక్ష్ములు సిద్ధించవలెనని లక్ష్మీదేవిని ఈ మాసమున శుక్రవార వ్రతములతో మహిళామణులు అర్చించెదరు.
మొలకెత్తిన శనగలు ఆరోగ్యకరము. ఈ మాసమున పగటిపూట నిద్ర పోరాదని, ఒక్కపూట మాత్రమే భుజింపవలెనని చెప్పుటలో అంతస్సూత్రముగా ఆరోగ్య పరిరక్షణ యిమిడి యున్నది.