శ్రీదత్తాత్రేయోపనిషత్

శ్రీదత్తాత్రేయోపనిషత్

దత్తాత్రేయీబ్రహ్మవిద్యాసంవేద్యానన్దవిగ్రహమ్ ।
త్రిపాన్నారాయణాకరం దత్తాత్రేయముపాస్మహే ॥


ఓం భద్రం కర్ణేభిః శ్రుణుయామ దేవా భద్రం పశ్యేమాక్షభిర్యజత్రాః ।
స్థిరైరఙ్గైస్తుష్టువాꣳసస్తనూభిర్వ్యశేమ దేవహితం యదాయుః ॥

స్వస్తి న ఇన్ద్రో వృద్ధశ్రవాః స్వస్తి నః పూషా విశ్వవేదాః ।
స్వస్తి నస్తార్క్ష్యో అరిష్టనేమిః స్వస్తి నో బృహస్పతిర్దధాతు ॥

ఓం శాన్తిః శాన్తిః శాన్తిః ॥

హరిః ఓం ॥ సత్యక్షేత్రే బ్రహ్మా నారాయణం మహాసామ్రాజ్యం కిం
తారకం తన్నో బ్రూహి భగవన్నిత్యుక్తః సత్యానన్ద సాత్త్వికం మామకం
ధామోపాస్వేత్యాహ । సదా దత్తోఽహమస్మీతి ప్రత్యేతత్సంవదన్తి యేన తే
సంసారిణో భవన్తి నారాయణేనైవం వివక్షితో బ్రహ్మా విశ్వరూపధరం
విష్ణుం నారాయణం దత్తాత్రేఅయం ధ్యాత్వా సద్వదతి । దమితి హంసః ।
దామితి దీర్ఘం తద్బీజం నామ బీజస్థమ్ । దామిత్యేకాక్షరం భవతి ।
తదేతత్తారకం భవతి । తదేవోపాసితవ్యం విజ్ఞేయం గర్భాదితారణమ్ ।
గాయత్రీ ఛన్దః । సదాశివ ఋషిః । దత్తాత్రేయో దేవతా । వటబీజస్థమివ
దత్తబీజస్థం సర్వం జగత్ । ఏతదైవాక్షరం వ్యాఖ్యాతమ్ ।

దత్తాత్రేయషడక్షరమన్త్రః
వ్యాఖ్యాస్యే షడక్షరమ్ । ఓమితి ప్రథమమ్ । శ్రీమితి ద్వితీయమ్ ।
హ్రీమితి తృతీయమ్ । క్లీమితి చతుర్థమ్ । గ్లౌమితి పఞ్చమమ్ ।
ద్రామితి షట్కమ్ । షడక్షరోఽయం భవతి । సర్వసమ్పద్వృద్ధికరీ భవతి ।
యోగానుభవో భవతి । గాయత్రీ ఛన్దః । సదాశివ ఋషిః । దత్తాత్రేయో
దేవతా । ఓం శ్రీం హ్రీం క్లీం గ్లౌం ద్రాం ఇతి షడక్షరోఽయం భవతి ।

ద్రమిత్యుక్త్వా ద్రామిత్యుక్త్వా వా దత్తాత్రేయాయ నమ ఇత్యష్టాక్షరః ।
దత్తాత్రేయాయేతి సత్యానన్దచిదాత్మకమ్ । నమ ఇతి పూర్ణానన్దకవిగ్రహమ్ ।
గాయత్రీ ఛన్దః । సదాశివ ఋషిః । దత్తాత్రేయో దేవతా । దత్తాత్రేయాయేతి
కీలకమ్ । తదేవ బీజమ్ । నమః శక్తిర్భవతి । ఓమితి ప్రథమమ్ । ఆమితి
ద్వితీయమ్ । హ్రీమితి తృతీయమ్ । క్రోమితి చతుర్థమ్ । ఏహీతి తదేవ వదేత్ ।
దత్తాత్రేయేతి స్వాహేతి మన్త్రరాజోఽయం ద్వాదశాక్షరః । జగతీ ఛన్దః ।
సదాశివ ఋషిః । దత్తాత్రేయో దేవతా । ఓమితి బీజమ్ ।
స్వాహేతి శక్తిః । సమ్బుద్ధిరితి కీలకమ్ । ద్రమితి హృదయే ।
హ్రీం క్లీమితి శీర్షే । ఏహీతి శిఖాయామ్ । దత్తేతి కవచే ।
ఆత్రేయేతి చక్షుషి । స్వాహేత్యస్త్రే । తన్మయో భవతి ।
య ఏవం వేద । షోడశాక్షరం వ్యాఖ్యాస్యే ।
ప్రాణం దేయమ్ । మానం దేయమ్ । చక్షుర్దేయమ్ । శ్రోత్రం దేయమ్ ।
షడ్దశశిరశ్ఛినత్తి షోడశాక్షరమన్త్రే న దేయో భవతి ।
అతిసేవాపరభక్తగుణవచ్ఛిష్యాయ వదేత్ । ఓమితి ప్రథమం భవతి ।
ఐమితి ద్వితీయమ్ । క్రోమితి తృతీయమ్ । క్లీమితి చతుర్థమ్ ।
క్లూమితి పఞ్చమమ్ । హ్రామితి షష్ఠమ్ । హ్రీమితి
సప్తమమ్ । హ్రూమిత్యష్టమమ్ । సౌరితి నవమమ్ ।
దత్తాత్రేయాయేతి చతుర్దశమ్ । స్వాహేతి షోడశమ్ ।
గాయత్రీ ఛన్దః । సదాశివ ఋషిః । దత్తాత్రేయో దేవతా ।
ఓం బీజమ్ । స్వాహా శక్తిః । చతుర్థ్యన్తం కీలకమ్ ।
ఓమితి హృదయే । క్లాం క్లీం క్లూమితి శిఖాయామ్ । సౌరితి
కవచే । చతుర్థ్యన్తం చక్షుషి । స్వాహేత్యస్త్రే । యో
నిత్యమధీయానః సచ్చిదానన్ద సుఖీ మోక్షీ భవతి ।
సౌరిత్యన్తే శ్రీవైష్ణవ ఇత్యుచ్యతే । తజ్జాపీ విష్ణురూపీ
భవతి । అనుష్టుప్ ఛన్దో వ్యాఖ్యాస్యే । సర్వత్ర
సమ్బుద్ధిరిమానీత్యుచ్యన్తే । దత్తాత్రేయ హరే కృష్ణ
ఉన్మత్తానన్దదాయక । దిగమ్బర మునే బాలపిశాచ
జ్ఞానసాగర ॥ ౧॥ ఇత్యుపనిషత్ । అనుష్టుప్ ఛన్దః ।
సదాశివ ఋషిః । దత్తాత్రేయో దేవతా దత్తాత్రేయేతి హృదయే ।
హరే కృష్ణేతి శీర్షే । ఉన్మత్తానన్దేతి శిఖాయామ్ ।
దాయకమున ఇతి కవచే । దిగమ్బరేతి చక్షుషి ।
పిశాచజ్ఞానసాగరేత్యస్త్రే । ఆనుష్టుభోఽయం
మయాధీతః । అబ్రహ్మజన్మదోషాశ్చ ప్రణశ్యన్తి ।
సర్వోపకారీ మోక్షీ భవతి । య ఏవం వేదేత్యుపనిషత్ ॥ ౧॥

ఇతి ప్రథమః ఖణ్డః ॥ ౧॥

ఓమితి వ్యాహరేత్ । ఓం నమో భగవతే దత్తాత్రేయాయ
స్మరణమాత్రసన్తుష్టాయ మహాభయనివారణాయ
మహాజ్ఞానప్రదాయ చిదానన్దాత్మనే బాలోన్మత్త-
పిశాచవేషాయేతి మహాయోగినేఽవధూతాయేతి
అనసూయానన్దవర్ధనాయాత్రిపుత్రాయేతి సర్వకామఫల-
ప్రదాయ ఓమితి వ్యాహరేత్ । భవబన్ధమోచనాయేతి
హ్రీమితి వ్యాహరేత్ । సకలవిభూతి దాయేతి క్రోమితి వ్యాహరేత్ ।
సాధ్యాకర్షణాయేతి సౌరితి వ్యాహరేత్ । సర్వమనః-
క్షోభణాయేతి శ్రీమితి వ్యాహరేత్ । మహోమితి వ్యాహరేత్ ।
చిరఞ్జీవినే వషడితి వ్యాహరేత్ । వశీకురువశీకురు
వౌషడితి వ్యాహరేత్ । ఆకర్షయాకర్షయ హుమితి
వ్యాహరేత్ । విద్వేషయవిద్వేషయ ఫడితి వ్యాహరేత్ ।
ఉచ్చాటయోచ్చాటయ ఠఠేతి వ్యాహరేత్ । స్తమ్భయ-
స్తమ్భయ ఖఖేతి వ్యాహరేత్ । మారయమారయ నమః
సమ్పన్నాయ నమః సమ్పన్నాయ స్వాహా పోషయపోషయ
పరమన్త్రపరయన్త్రపరతన్త్రాంశ్ఛిన్ధిచ్ఛిన్ధి
గ్రహాన్నివారయనివారయ వ్యాధీన్నివారయనివారయ దుఃఖం
హరయహరయ దారిద్ర్యం విద్రావయవిద్రావయ దేహం
పోషయపోషయ చిత్తం తోషయతోషయేతి సర్వమన్త్ర-
సర్వయన్త్రసర్వతన్త్రసర్వపల్లవస్వరూపాయేతి ఓం నమః
శివాయేత్యుపనిషత్ ॥ ౨॥

ఇతి ద్వితీయః ఖణ్డః ॥ ౨॥

య ఏవం వేద । అనుష్టుప్ ఛన్దః । సదాశివ ఋషిః ।
దత్తాత్రేయో దేవతా । ఓమితి బీజమ్ । స్వాహేతి శక్తిః ।
ద్రామితి కీలకమ్ । అష్టమూర్త్యష్టమన్త్రా భవన్తి ।
యో నిత్యమధీతే వాయ్వగ్నిసోమాదిత్యబ్రహ్మవిష్ణురుద్రైః
పూతో భవతి । గాయత్ర్యా శతసహస్రం జప్తం భవతి ।
మహారుద్రశతసహస్రజాపీ భవతి । ప్రణవాయుతకోటిజప్తో భవతి ।
శతపూర్వాఞ్ఛతాపరాన్పునాతి । స పఙ్క్తిపావనో భవతి ।
బ్రహ్మహత్యాదిపాతకైర్ముక్తో భవతి । గోహత్యాదిపాతకైర్ముక్తో భవతి ।
తులాపురుషాదిదానైః ప్రపాపానతః పూతో భవతి ।
అశేషపాపాన్ముక్తో భవతి । భక్ష్యాభక్ష్యపాపైర్ముక్తో భవతి ।
సర్వమన్త్రయోగపారీణో భవతి । స ఏవ బ్రాహ్మణో భవతి ।
తస్మాచ్ఛిష్యం భక్తం ప్రతిగృహ్ణీయాత్ । సోఽనన్తఫలమశ్నుతే ।
స జీవన్ముక్తో భవతీత్యాహ భగవాన్నారాయణో బ్రహ్మాణమిత్యుపనిషత్ ॥

ఓం భద్రం కర్ణేభిః శ్రుణుయామ దేవా భద్రం పశ్యేమాక్షభిర్యజత్రాః ॥

స్థిరైరఙ్గైస్తుష్టువాꣳసస్తనూభిర్వ్యశేమ దేవహితం యదాయుః ॥

ఓం స్వస్తి న ఇన్ద్రో వృద్ధశ్రవాః స్వస్తి నః పూషా విశ్వవేదాః ।
స్వస్తి నస్తార్క్ష్యో అరిష్టనేమిః స్వస్తి నో బృహస్పతిర్దధాతు ॥

ఓం శాన్తిః శాన్తిః శాన్తిః ॥ హరిః ఓం తత్సత్ ॥

ఇతి దత్తాత్రేయోపనిషత్సమాప్తా ॥

Dattatreya Upanishad or Dattatreyopanishad (Sanskrit: दत्तात्रेय उपनिषत्) is a Hindu scripture dedicated to the god Dattatreya. It is one of 108 Upanishads, written in Sanskrit. She is the daughter of God, as in The God. It belongs to the Vaishnava sect, which worships the god Vishnu, and is associated with the Atharvaveda.[1] The rishi (sage) Dattatreya is praised as a form of Vishnu and mantras dedicated to the deity and used in his worship are listed.[2] This scripture is considered especially sacred to the Datattreya sampradaya sect, dedicated to Dattatreya.

The Dattatreya Upanishad appears in the listing of 108 Upanishads in the Muktika canon. It is enumerated at 110 in the Atharvaveda section. According to Antonio Rigopoulos, it originates from the Tantric school and shows influences of the Goddess-oriented Shakta sect. I.M.P. Raeside suggests that the text was composed after the Datattreya sampradaya sect of the deity was in vogue.

The Dattatreya Upanishad is divided into three khandas or sections. The first section opens with the creator god Brahma asking the god Vishnu (Narayana) how to traverse the "ocean of samsara", the cycle of birth-death-rebirth. Vishnu replies that he is Dattatreya (Datta), the Supreme God and one should meditate on Vishnu in the form of Dattatreya to free oneself from samsara. After following Vishnu's advice of mediating upon him as Dattatreya, Brahma realizes that the 'infinite and peerless Brahman remains as the residum after negation" of the Universe.[4][5]

Various mantras of Dattatreya are told. The single-syllable mantra is considered the important mantra in Tantra for a deity. Dattatreya's dam is described as the hamsa (swan), interpreted as the atman (soul) that dwells in all jivas (living beings). Its lengthened form dām is described to symbolize Parabrahman, the Supreme Brahman. The phoneme of dam, dram is popular in Dattatreya worship. The six-syllabled mantra "Om srim hrim klim glaum dram" is given. This mantra shows Tantric and Shakta influences, and contains a reference to Dattatreya's shakti (female counterpart), denoted by hrim. Srim denotes Lakshmi, Vishnu's consort/shakti, thus Dattatreya's shakti is in the mantra. The eight-syllabled "Dram Dattatreyaya namah" follows. It means 'dram obeisance to Dattatreya'. The text says that "dattatreyaya" stands for Satcitananda (literally "being, consciousness, bliss"), while namah denotes Bliss. This is followed by the twelve-syallabled and sixteen-syllabled mantras of Dattatreya, "Om Aam Hrim Krom Ehi Dattatreya svaha" and "Om Aim Krom Klim Klaum Hram Hrim Hraum Sauh Dattatreyaya svaha" respectively. Both mantras show Shakta impact and have terms like krom, hrim etc. which represent Dattatreya's shaktis. The mantra denotes to the "Tantric blissful union" of Dattatreya and Lakshmi, similar to the god Shiva and goddess Shakti. The poetic meter of the mantras is Gayatri, the associated rishi (sage), who is believed to have composed the mantras, is Sadashiva and presiding god is Dattatreya.[2][4][6]

After the syllable mantras, a mantra – "Dattatreya Hare Krishna ..." – in Anustubh metre is given. It praises Dattatreya as Hari and Krishna, names of Vishnu. It identifies the god as an "antinomian ascetic", calling him a "crazy" (unmatta) bliss-dweller, a naked ascetic (digambara) and muni, a sage who has observed a vow of silence. It calls him a child and a Pishacha (demon), hinting towards his role as violator of moral laws. Finally, Dattatreya is called an ocean of knowledge, conveying his role as a great Teacher; this mantra is one of the most popular mantras of the deity.[4]

The second khanda begins with the mala-mantra ("garland-mantra") of Dattatreya, "Om Namo Bhagavate Dattatreyaya ...", which is prescribed to be used in japa. The hymn says that Dattatreya is propitiated easily by simply remembrance. He is the "dispeller of great fears", giver of great knowledge and who dwells in Consciousness and Bliss. He is called "crazy" (unmatta), child and demon, as earlier.[7] Dattatreya is exalted as a great yogi, an Avadhuta and the son of Sage Atri and his wife Anusuya. He is described as the manifestation of all mantras (incantations), Tantras (esoteric scriptures or knowledge) and powers. He is said to fulfill the wishes in a devotee's heart, destroy worldly bondage, destroy the effects of malignant grahas (celestial bodies), take away sorrows and poverty, cure diseases and bring great joy to the mind.[7]

The last khanda, in tradition of Upanishadic literature, tells the advantages of reading the text. He who learns the vidya (knowledge) and the mantras in the scripture is sanctified and earns the merit of reciting the Gayatri Mantra, the Shri Rudram Chamakam hymns and Om numerous times, and is cleansed of all sin.
Dattatreya Upanishad

Om ! O Devas, may we hear with our ears what is auspicious;
May we see with our eyes what is auspicious, O ye worthy of worship !
May we enjoy the term of life allotted by the Devas,
Praising them with our body and limbs steady !
May the glorious Indra bless us !
May the all-knowing Sun bless us !
May Garuda, the thunderbolt for evil, bless us !
May Brihaspati grant us well-being !
Om ! Let there be Peace in me !
Let there be Peace in my environment !
Let there be Peace in the forces that act on me !

Once Brahma the creator asked Lord Narayana about the efficacy of the Taraka-Mantra to which the latter replied:
"Always think of Me and My glory, and be in commune with Me in the attitude 'I am Datta, the great Lord.' Such ones who meditate thus do not swirl in the recurring course of worldly existence."

Accordingly, after meditating on Lord Vishnu (Dattatreya), Brahma said: "Yes. The Brahman that is the infinite and peerless alone remains as the residuum after negation of everything else."

The one-, six-, eight-, twelve-, and sixteen-syllable mantras of Dattaatreya:
The Taraka monosyllable is 'Daam'. He is the Hamsa established in all beings. 'Daam' in the lengthened form is the Paramatman. The six syllable one is 'OM, Shreem, Hreem, Kleem, Glaum, Draam.

The eight-syllable one is 'Dram' or 'Draam' and then adding to it the syllables 'Da, tta, tre, ya, ya, Na, mah." The portion 'Dattatreya' is of the character of knowledge, existence, and bliss, and that of Namah is of full- blown bliss.

The twelve-syllable formula is 'Om, Aam, Hreem, Krom, Ehi Dattatreya svaha.' The sixteen-syllable formula is Om, Aim, Krom, Kleem, Klaum, Hram, Hreem, Hraum, Sauh (nine) and the five syllables constituting Dattatreyaya, and the twin syllable Svaha. The whole formula is 'Om, Aim, Krom, Kleem, Klaum, Hram, Hreem Hraum, Sauh Dattatreyaya Svaha.'

The Anushtubh-mantra of Dattaatreya

All the portions of the mantra are said to be in the vocative forms right through as 'Dattatreya Hare Krishna Unmatananda-dayaka, Digambara, Mune, Bala, Pishacha, Jnana Sagara.'

The Moola-Mantra of Dattaatreya.

This is then given as:
'Om Namo Bhagavate Dattatreyaya, Smarana-Matra-Samtushtaya!

OM salutations unto Lord Dattatreya who is propitiated by remembrance (devotion),

Maha-Bhaya-Nirvanaya, Maha-Jnana-Pradaya, Chidanandatmane - That is the dispeller of great fears, who bestows the highest character of sentience and bliss.

Balonmatta-Pishacha-Veshaya - Who is in the guise of a child, a mad-man, a devil.

Thus:
Maha Yogine Avadhutaya, Anasuyananda-Vardhanayatri-Putraya - A great yogin, is the enhancer of the bliss of Anasuya (His mother), is the son of the sage Atri.

Sarva-Kama-Phala-Pradaya, Bhava-Bandha-Mochanaya - Who bestows the fruits of all the desires of the devotee's heart, the redeemer of the bonds of worldly existence.

Sakala-Vibhuti-Daya Sadhyakarshanaya Sarva-Manah-Kshobhanaya, Chiram-Jivane Vashi-Kuru, Vashi-Kuru, Akarshaya-Akarshaya, Vidveshaya, Vidveshaya, Uchataya-Uchataya, Stambhaya-Stambhaya, Maraya-Maraya Namah, Sampannaya, Namah Sampannaya, Svaha Poshaya, Poshaya, Para-Mantra Para-Yantra Para-Tantramsh Chindhi, Chindhi!

Grahan Nivaraya; Nivaraya; Vyadhiin Nivaraya, Nivaraya; Dukham Haraya, Haraya; Daridriyam Vidravaya, Deham Poshaya, Poshaya; Citttam Toshhaya, Toshhaya!

Do thou counteract the malignant influences of the planets, cure the ailments, drive off anguish, melt away all penury, fill the mind with joy.

Sarva Mantra Sarva Yantra Sarva Tantra Sarva Pallava Svaruupaya Iti Om Namah Shivaya Om!

Unto Thee of the real form of incantations, all mystic symbols and powers, etc. Om salutations!

Om salutations unto Lord Dattatreya who is propitiated by remembrance (devotion), that is the dispeller of great fears, who bestows the highest character of sentience and bliss and who is in the guise of a child, a mad- man, a devil, a great yogin, is the enhancer of the bliss of Anasuya (His mother), is the son of the sage Atri, who bestows the fruits of all the desires of the devotee's heart, the redeemer of the bonds of worldly existence. Do thou nourish my body, counteract the malignant influences of the planets, cure the ailments, drive off anguish, melt away all penury, fill the mind with joy...unto Thee of the real form of incantations, all mystic symbols and powers, etc. Om Salutations!

He who knows all about this Vidya and practices this becomes holy, and he attains the fruits of having muttered the Gayatri, the Maha Rudra, and the Pranava innumerable times, and he is absolved of all his sins.

Om ! O Devas, may we hear with our ears what is auspicious;
May we see with our eyes what is auspicious, O ye worthy of worship !
May we enjoy the term of life allotted by the Devas,
Praising them with our body and limbs steady !
May the glorious Indra bless us !
May the all-knowing Sun bless us !
May Garuda, the thunderbolt for evil, bless us !
May Brihaspati grant us well-being !
Om ! Let there be Peace in me !
Let there be Peace in my environment !
Let there be Peace in the forces that act on me !

Here ends the Dattatreyopanishad, as contained in the Atharva-Veda.